Sunday, June 15, 2008

Njerëzit më inteligjentë janë më të prirur për të mos besuar në Zot.

Artikulli i plotë vjen më poshtë.

Meqë u hap si diskutim nga peshku nëpërmjet E. (paditur), po ua ofroj ta diskutojmë të gjithin këtu.

Professor Lynn said religious belief had declined in the 20th century

Professor Richard Lynn, emeritus professor of psychology at Ulster University, said many more members of the "intellectual elite" considered themselves atheists than the national average.

A decline in religious observance over the last century was directly linked to a rise in average intelligence, he claimed.

But the conclusions - in a paper for the academic journal Intelligence - have been branded "simplistic" by critics.

Professor Lynn, who has provoked controversy in the past with research linking intelligence to race and sex, said university academics were less likely to believe in God than almost anyone else.

A survey of Royal Society fellows found that only 3.3 per cent believed in God - at a time when 68.5 per cent of the general UK population described themselves as believers.

A separate poll in the 90s found only seven per cent of members of the American National Academy of Sciences believed in God.

Professor Lynn said most primary school children believed in God, but as they entered adolescence - and their intelligence increased - many started to have doubts.

He told Times Higher Education magazine: "Why should fewer academics believe in God than the general population? I believe it is simply a matter of the IQ. Academics have higher IQs than the general population. Several Gallup poll studies of the general population have shown that those with higher IQs tend not to believe in God."

He said religious belief had declined across 137 developed nations in the 20th century at the same time as people became more intelligent.

But Professor Gordon Lynch, director of the Centre for Religion and Contemporary Society at Birkbeck College, London, said it failed to take account of a complex range of social, economic and historical factors.

"Linking religious belief and intelligence in this way could reflect a dangerous trend, developing a simplistic characterisation of religion as primitive, which - while we are trying to deal with very complex issues of religious and cultural pluralism - is perhaps not the most helpful response," he said.

Dr Alistair McFadyen, senior lecturer in Christian theology at Leeds University, said the conclusion had "a slight tinge of Western cultural imperialism as well as an anti-religious sentiment".

Dr David Hardman, principal lecturer in learning development at London Metropolitan University, said: "It is very difficult to conduct true experiments that would explicate a causal relationship between IQ and religious belief. Nonetheless, there is evidence from other domains that higher levels of intelligence are associated with a greater ability - or perhaps willingness - to question and overturn strongly felt institutions."

24 comments:

Selfmaderadio said...

Ndersa une kam lexuar se rreth 60% e profesoreve te fushave biologjike ne Amerike jane religioze!!!!

e paditur said...

Julius,

vazhdoj t'i qëndroj komentit tim tek Peshku që servirja e këtij artikulli në diskutimin për opinionin e Ervin Hatibit nuk ishte një argument për debatin që po zhvillohej. Është tjetër gjë nëse do të kishe sjellë mbylljen e artikullit:

"Nonetheless, there is evidence from other domains that higher levels of intelligence are associated with a greater ability - or perhaps willingness - to question and overturn strongly felt institutions."

Pse? Sepse siç shkruajta, të thuash "ata që janë të zgjuar nuk besojnë", sjell llogjikisht që "ata që besojnë nuk janë të zgjuar", por kjo do të ishte e vërtetë vetëm nëse do kishte një lidhje kauzale mes intelligjencës dhe ateizmit. Unë mendoj që nuk ka prova për këtë. Ka njerëz shumë intelligjentë që besojnë në zot, siç ka dhe njerëz më pak intelligjentë që nuk besojnë në zot. Zoti është konstrukt kulturor, ideologjik, psikologjik, social, etj.etj. Mënyrat sesi njerëzit krijojnë lidhje personale me këtë konstrukt janë të shumëllojshme. Shpesh ato nuk janë racionale, po edhe nëse nuk janë të tilla, ç'të keqe ka. Nëse ka njerëz që kanë një nevojë shpirtërore për një presencë të tillë në jetën e tyre, kush jemi ne që të themi "ata nuk janë të zgjuar, prandaj duan të besojnë".

Problemi që kam unë me studimin që tregon artikulli është që ai profesori nuk na tregon pse ka publikuar statistika të tilla. Dikush që merr mundimin të mbledhë e përpunojë statistika, nuk e bën kurrë pa ndonjë plan paraprak për të nxjerrë në dukje diçka që ai/ajo beson që më përpara. Dhe në fakt, kohët e fundit është rritur numri i ateistëve nga fushat akademike që kanë dalë haptas për të luftuar kundër konceptit të zotit. Ndoshta të kanë rënë rasti të lexosh (ose dëgjosh) për librin e Richard Dawkins "God Delusion". Nuk kam ndonjë problem me librin e Dawkins, sepse ai e thotë haptas që mendon që koncepti i zotit është instrumentalizuar në një mënyrë të tillë që po vë në rrezik shoqërinë tonë, por ama të shkosh aq larg sa autori i studimit e të sugjerosh përmes shifrave që: "ata më pak intelligjentët besojnë" është keqdashëse. Njerëz të tillë harrojnë që përderisa koncepti i zotit ka mijëra vite që përcillet nga një brez tek tjetri, është sepse ai ka qënë domethënës dhe i rëndësishëm për njerëzimin. Edhe sot, ndoshta një pjesë e madhe iu është larguar besimeve të organizuara, por kjo nuk do të thotë që kanë pushuar së besuari në zot.

Për ta mbyllur: unë që po të shkruaj kam qënë, jam, dhe do të jem gjithnjë një ateiste e palëkundur. Por nuk bie dakord që ateistët të kthehen në ithtarë që duan të bindin me të gjitha format ata që duan të besojnë, se e kanë gabim që bëjnë një gjë të tillë. E aq më keq t'i përbuzin ata.

t_red said...

Problemi qendron ketu; po ti shtosh individeve te vecante te ketij grupit te njerezve edhe perzgjedhjen e tyre te cuditshme se per ke bejne tifo ne futboll :D, shanset per te mos besuar ne zot rriten shume.

Ose Zoti i tyre vdes, nderron, shetit, troket, shemb, zhurmit, lufton me veten, therret e largohet prape...gjithnje pa asnje zhurme a efekt ne jeten e ketyre njerezve.

Nga eksperienca e kam une :D, por me c'lexova ne kete blog, nuk m'u duk vetja shume e izoluar :P

Julius said...

@ Self, na sill ndonjë lidhje nga artikulli i lexuar, që ta kemi si pike referimi. Dhe na duhet një sqarim: Janë thjesht besimtarë, apo praktikantë ata që përmende?

@ E.
Më duhet të të tërheq veshin një çikë se përdesh më kompromentove punën me atë komentin drag and drop që kisha bërë nga sporti.
Ai koment, më shumë se mburrje apo konstatim shkencor (:P); ishte solidaritet ndaj atyre me të njëjtin ideal.futbollistik, por më shumë vlerësim për personin konkret të cilit i drejtohesha.
I lëmë një hapësirë këtu zhvillimit më tej rreth tifozerive sepse mpleksen dhe me identitetin fetar, duke e kthyer dhe këtë të fundit në tifozeri. (me raste)
Mund ta sjellësh dhe komentin tënd këtu, ta shikojmë drejtpërdrejt. Nuk e solla unë sepse nuk doja që të keqpërdorja gjë pa të lajmëruar më parë. Po sigurisht që doja të merrje pjesë në diskutim.
Më duhet të sqarohem gjithashtu se artikulli i drejtohej një pjesëmarrësi në diskutim dhe jo EH. Edhe kishte të bënte me idenë që ai shprehu se nuk na u dashka që ta kritikojmë fenë.
Pavarësisht konfuzitetit që kishte një temë nga Zhaku, për pellgun pa ujë, më futi në mendime për teorinë e pellgut. Çfarë quhet pellg? Një hapësirë e kufizuar me ujë të ndenjur. Kryesisht pellgu krijohet nga mungesa e shkëmbimit me botën e jashtme të materialit kryesor që mbart –ujit. Dhe kjo mungesë gjithashtu është arsyeja kryesore që sjell dhe karakteristikat fizike të pellgut –një ndër të cilat është era e rëndë. Aty pikërisht u bë një tentativë për të kufizuar mendimet në lidhje me kritikën ndaj fesë. Në një moment iu referuam edhe komunizmit si një formë pushteti që kishte ndaluar besimin fetar. Kështu rastësisht u ndodha para artikullit që kishte botuar telegraph. E çova te tema në fjalë. E çdoli si përfundim? Se bota e madhe drejt të cilës duam të ecim, doesnt give a fcuk se shqiptarët na paskan kaluar komunizmin që u ka ndaluar besimin. As e marrin parasysh fare se si ndihet dikush, apo çfarë lëvizjesh bën me duar e me këmbë kur i lutet zotit. Në bazë të atyre çka u tha, a mos duhej që një temë e tillë në Shqipëri të ndalohej?
Ti kthehu dhe njëherë, shikoje gjthë ecurinë e diskutimit dhe ndoshta më kupton më drejt se për çfarë arsye e postova.

Të kthehemi se a i besoj unë artikullit...
Jo në formën sipas të cilës është ndërtuar. Unë besoj ama se njerëzit që janë të prirur për të studiuar të gjitha fetë do dalin në përfundim llogjik- mbi të gjitha, se Zoti nuk ekziston. Vijojnë studime të tjera, të cilat shikojnë se kë pjesë të trurit përdorin besimtarët që besojnë në Zot.
Tani, unë shikoj një kontraditë në pjesën e cituar nga ty prej artikullit dhe konstatimit tënd në fund:

"Nonetheless, there is evidence from other domains that higher levels of intelligence are associated with a greater ability - or perhaps willingness - to question and overturn strongly felt institutions."


Për ta mbyllur: unë që po të shkruaj kam qënë, jam, dhe do të jem gjithnjë një ateiste e palëkundur. Por nuk bie dakord që ateistët të kthehen në ithtarë që duan të bindin me të gjitha format ata që duan të besojnë, se e kanë gabim që bëjnë një gjë të tillë. E aq më keq t'i përbuzin ata.
Ajo që më bën përshtypje është apatia me të cilën po i shikojmë disa dukuri në sipërfaqe të pafajshme, por në brendësi të dëmshme. Nuk e di, a jeni të interesuar për të kuptuar se përveç deluzionit që sjellin besimet e organizuara fetare, kanë dhe një axhendë të tyren politiko-historike sipas të cilës interpretojnë ngjarje dhe personazhe.
Më intereson jashtë mase përdorimi i gjuhës dhe termave fetarë që, të rrënjosura në kokat dhe mendjet e besimtarëve i largojnë ata prej dyshimeve dhe kërkimit të së vërtetës. Nuk kam qënë gjithnjë ateist unë. Ndryshe nga ty, dikur isha fetar, por pashë shumë shtrembërime, keqinterpretime, drejtime të gabuara që me të vërtetë në mënyrën si këto aplikohen te njeriu i bllokojnë atij nivelin e dyshimeve dhe analizës. I japin formula të gatshme jete, shabllone të rrezikshme. Me një fjalë, nuk e lënë te evolojë.
Kështu, i besoj kësaj:

“A decline in religious observance over the last century was directly linked to a rise in average intelligence, he claimed.”

Edhe kësaj:

Professor Lynn said most primary school children believed in God, but as they entered adolescence - and their intelligence increased - many started to have doubts.

Normalisht kalamajtë e kopshtit i besojnë dhe St.Claussit, më pas nuk instruktohen që t’i besojnë as të mos i besojnë, thjesht ndalojnë vetë së besuari më.

Duke shkuar më tej te (citim nga E)

Njerëz të tillë harrojnë që përderisa koncepti i zotit ka mijëra vite që përcillet nga një brez tek tjetri, është sepse ai ka qënë domethënës dhe i rëndësishëm për njerëzimin. Edhe sot, ndoshta një pjesë e madhe iu është larguar besimeve të organizuara, por kjo nuk do të thotë që kanë pushuar së besuari në zot.

Nuk e di kush do ishte dakort që fëmijëve tu ndalohej të merrnin predikime fetare dhe të zgjidhnin besimin e vet veç kur të kenë arritur moshën madhore. Gjithsesi ai citimi më sipër nuk është argument. Meqë kemi kaq shekuj që paskemi besuar, do duhet të besojmë prapë. Rreth çështjes të lejojmë të besojnë çtë duan; për dreq jo! Jo dhe jo! Ka njerëz që nuk besojnë se Holokausti ka ndodhur. Çfarë tu thuash këtyre? T’i lësh të besojnë? Po në lidhje me besimet shumë shekullore, do i dedikoj një postë këndvështrimit tim rreth saj.

Tani më thoni ju të dyja hë hë hë (Self dhe E).
Self së pari, të kujtohet ajo tema e Jorgove? Ku po flisnim ndër të tjera për ADN dhe aty me të drejtë ishe revoltuar mbi interesimin që i kushtojnë disa njerëz të tilla temave, që janë ekskluzivisht për shkencën dhe të pavërtetuara komplet akoma.
Nuk gjete shumë mbështetje te ndonjë njeri tjetër (ndosht padija apo mosinteresimi)
Po besoj se do t’i kushtoje më shumë vëmendje (gjë që e ke bërë mbaj mend për prejardhjen nordike) nëse e shikoje se është diçka e dëmshme.

E, mban mend te tema për Obamën nga blogu tënd? Aty kishit një diskutim (me Self në mos gaboj) për konservatorizmin e shoqërisë dhe lidhjen e saj me ruajtjen e status quo-së. Eh, nëse nuk zgjidhjet Obama for president një pjesë të fajit do e ketë feja si institucioni më konservativ që ekziston në Amerikë. Githashtu përshtypje më bëri një shkëmbim midis nesh, ku the se është ateist i padeklaruar dhe i është futur besimit që të bëjë karrierë politike...


Për të përfunduar, po shikoj diçka të çuditshme në këtë mes....të gjithë që kemi marrë pjesë në diskutim qenkemi ateistë, po shumica e tyre mendojnë se besimi duhet.
Besimi i duhet kujt? :D

@ T_red, më duket se prandaj nuk kemi fat ne portokallinjtë...se nuk besojmë në Zot!! Të ka vajt ndonjëherë menia te kjo teori? :D

Selfmaderadio said...

E paditur,

ti shkruan:


"por ama të shkosh aq larg sa autori i studimit e të sugjerosh përmes shifrave që: "ata më pak intelligjentët besojnë" është keqdashëse."

Ky eshte nje interpretim. Interpretimi tjetet do te ishte qe duke bere lidhjen midis inteligjences dhe ateizmit, po kerkohet te krijohet nje konstrukt tjeter.

Julius,

ate artikull kam vite qe e kam lexuar dhe mbaj mend kete shifer se me cuditi shume.

Perse besojne njerezit? Persa kohe ekziston vdekja do ekzistoje besimi. Nje arsye. :D

drejt tropojes said...

Titulli, dhe vecanerisht fjala "prirur per te mos" jane nje shenje kujdesi. I pashe diskutimet dhe me thene te drejten, nuk kam asnje deshire te hyj as ne statistika, as ne filozofira, as ne teori shkencore-darviniste apo mitike. Fundja njerezit besojne, sepse kane nevoje per te besuar, ose nuk besojne sepse brenda tyre nuk buron nje gje e tille. Nuk mendoj se mosburimi i besimit, lidhet vecanerisht me inteligjencen, shembujt e shkencerateve besimtare jane te shumte.
pershendetje!

e paditur said...

Julius,

fillimisht po bëj të ditur që nga kjo javë e më tej do i lexoj komentet vetëm në darkë, se gjatë ditës nuk kam kohë, ndaj mos u mërzit që përgjigjet e mia do të jenë me vonesë. Ke bërë shumë pyetje në komentin tënd, e do jetë e vështirë t'i kem parasysh të gjitha.

Së pari unë e kisha ndjekur diskutimin tek artikulli i EH, dhe kur lexova komentin tënd të parë isha shumë dakord kur thoje "bindjet private duhen kritikuar" (por nuk u shpreha në këtë pikë), por më "bezdisi" komenti i dytë i intelligjencës, sepse unë e shikova si një përpjekje për ta mbyllur debatin në mënyrën: "Ku ja vlen të flitet me këta që besojnë, ata nuk janë të zgjuar mjaftueshmërisht për ne ateistët", sepse Qafmolla, të cilit i drejtohej replika nuk m'u duk dikush që e meritonte atë koment (nga ato gjëra që kish thënë).
Ndaj dhe qëllimi i komentit tim ishte që të të sugjeroja miqësisht të mos i jepje shumë peshë atij artikulli, sepse statistika të tilla, siç thotë T_Red më sipër mund të krijosh sa të duash. "Engineers are most likely to not understand poetry" apo "Opera singers are most likely to hate soccer". So what? Statistika të tilla kanë gjithnë një grep nga mbrapa, dhe unë nuk bie dakord më atë grepin që sugjeron artikulli i intelligjencës. Kjo nuk do të thotë që nuk jam dakord të diskutojmë për rolin e fesë së organizuar, por meqë ti je më i studiuar në këtë pikë, besoj që biem dakord që fetë e organizuara dhe koncepti i zotit janë dy gjëra të ndryshme. Aq më tepër që koncepti i zotit është i pavarur nga ai i feve, sepse ai ka ekzistuar dhe vazhdon të ekzistojë dhe jashtë çdo feje të organizuar. (Ka plot njerëz që kanë një lidhje direkte, personale me një "zot".)

Për mua nuk është e rëndësishme nëse ekziston apo nuk ekziston zoti. Njohuritë e mia shkencore nuk më lejojnë të pohoj as njërën as tjetrën, sepse nuk ka prova të parefuzueshme për asnjërin argument. (Kur flas për zotin, unë nuk kam parasysh zotin që krijoi botën në gjashtë ditë dhe pushoi në të shtatën, unë ato i shikoj thjesht si legjenda që tregojnë njerëzit. Bëhet fjalë për atë "zotin" që do të shpjegonte gjëra si Big-Bang apo krijimin i substancave organike nga ato inorganike në supën primordiale, sepse këto janë gjëra që shkenca nuk i ka shpjeguar dot ende).

Ajo çka ka rëndësi për mua (dhe më duket që në këtë pikë jemi dakord) është që çdokush të marrë informacionin e duhur për të bërë një zgjedhje personale. Unë kam zgjedhur të mos besoj që ka zot, dikush tjetër zgjedh të kundërtën. Për aq kohë sa secila palë respekton zgjedhjen e tjetrit dhe nuk përpiqet t'i imponohet në asnjë lloj mënyre, kjo është në rregull me mua.

Puna është që ti nuk e ke me zotin, por me fenë e organizuar, dhe kjo është tërësisht një mesele më vete.

Ndryshe nga artikulli, unë atë "decline in religious observance" nuk e shikoj të lidhur me rritjen e intelligjencës sesa me zhvillimet industriale-kulturore-sociale të shoqërive. Kjo sepse rritja e koeficientit të IQ për mua është e korreluar me rritjen dhe masivizimin e kulturës dhe edukimit në këtë shekull. Sa më shumë edukim, aq më shumë aftësi për të menduar dhe gjykuar në mënyrë logjike, dhe si rezultat për të hedhur poshtë dogmat. Për mua rruga më e mirë për të luftuar dogmat fetare nuk është duke u përpjekur t'u shpjegosh besimtarëve që ata janë deluzivë, por duke rritur në tërësi nivelin e edukimit dhe kulturimit të shoqërisë.

Nga ana tjetër sesa kjo do të jetë në gjendje të ç'rrënjosë fetë, jam sërish skeptike. Pse? Sepse s'duhet të harrojmë që feja ka një komponente etike shumë të rëndësishme që i mungon shkencës. Feja përpiqet t'i japë përgjigje të thjeshta pyetjeve të rëndësishme: pse jetojmë, si të jetojmë, si të sillemi, si të veprojmë, etj. etj. Këto përgjigje janë testuar brenda një periudhe mijëravjeçare dhe janë modifikuar sipas nevojës. Për shumë njerëz është mëse e majftueshme thjesht të ndjekin këto rregulla, sesa t'u duhet në çdo moment të dyshojnë se çfarë duhet të bëjnë. Njerëzit e kanë qejf rutinën, njerëzit janë konservatorë. Ky është realiteti. Por gjërat edhe ndryshojnë. Ngadalë ama. (Ose dhe shpejt, po atëherë krijohen mish-mashe si ai i sotmi në Shqipëri)

Nga ana tjetër, relativizmi i shoqërisë së sotme moderne, ku ka shkallë lirie pafund, ku "anything goes" i ka bërë dhe shumë individë të ndjehen të humbur, pa busull, dhe të kërkojnë mbështetje tek themelat e vjetra të besimit fetar. Ty mos të duket një njeri si Papa Benedict një person jo-intelligjent? Unë mendoj që ai është nga më të kultivuarit që gjen sot në botë. Dhe kisha katolike ka pranuar dhe teorinë e Darvinit dhe shumë të tjera, dhe le të themi ka bërë paqe me shkencën, duke u përpjekur ta pozicionojë veten si filozofi etike.

Pra gjërat nuk janë aq të lehta. Nuk zgjidhim dot gjë duke kërkuar të përhapim ateizmin me dhunë. Komunistët e provuan në Shqipëri, por shumica e njerëzve, megjithëse nuk venin në kishë/xhami vazhduan të besonin.
Ai debati që do të bësh ti, nuk ka lidhje me besimet fetare sesa me instrumentalizimin e besimeve fetare prej grupeve me interesa të caktuara. Por kjo vjen si rezultat i kaosit në Shqipëri. Tani aty është një xhungël ku secili lufton për zonat e influencës. Nuk është feja, janë ata që përdorin fenë në këtë mënyrë që duhen demaskuar.

Dhe në fund fare, Obama nëse nuk zgjidhet nuk do të ketë gisht feja (sepse ajo në Amerikë është shumë e fragmentizuar) por rrënjët e thella të racizmit dhe frikës ndaj një personi me ngjyrë.

Julius said...

Self, vdekja nëse i qëndrojmë besnik fizikës, është një shndërrim fizik i lëndës trupore. Ndërsa perceptimi filozofik rreth saj ngelet i hapur.
Po a mund të quhet arsye?

Gim, titulli është një interpretim imi. Po çka shkruhet brenda, interpretohet në shumë mënyra siç e ke vënë re besoj.

E, do të përgjigjem me më shumë detaje sa të kem pak kohën e duhur.
Por të falënderoj për sugjerimin rreth Dawkins. Me aq sa mësova dhe pashë rreth tij, bie dakort pothuajse në gjithçka me të.

Julius said...

Më pëlqeu kjo
psh nga Dawkins.

Selfmaderadio said...

A mund te quhet arsye? Tani arsyeja ka racionalitetin brenda, e pare tamam. Ndersa besimi eshte iracional.

Po pse jo? Ne ate konetekst qe e kam perdorur une?

e paditur said...

Nuk qënke përgjigjur ti? Unë vij për të vazhduar debatin këtu, ti ja ke futur me gjumë dhe merresh me majmunët.

Mirë, mirë është të lexosh Dawkins, po si kemi thënë? Nuk mjafton vetëm të përforcosh opinionet të cilat tashmë i ke. Duhet të merresh dhe me argumentat e atyre që mendojnë ndryshe.

Për shembull, lexo dhe këtë kritikën mbi librin e Dawson:
http://www.nytimes.com/2006/10/22/books/review/Holt.t.html

Ose shiko për libra të tjerë pro dhe kundër ateizmit tek kolona e Stanley Fish:
http://fish.blogs.nytimes.com/tag/atheism/

Lexim të vlefshëm!

e paditur said...

Meqë nuk ka dalë i plotë ai linku i parë, kliko direkt këtu.

Julius said...

E, po të përgjigjem në mënyrë të ndryshme kësaj here.

Lidhjet me Zotin personal; shiko këtë

Julius said...

Ata njerëz që mbështesin se kanë lidhje personale me zotin janë më të deluzionuarit se gjithë të tjerët.
Këtë temë e kam vendosur dhe te forumi shqiptar, shiko aty kanë dalë dhe teori interesante dhe horizonte të tjera që përmbledhin këto që po themi këtu.



Se deri ku mund të shkojë deluzioni fetar në dëm të llogjikës shiko

e paditur said...

Jul, unë kësaj tëndes i them "me të pre në besë". Po si mor trim, nganjëra anë më fton për debat në konakun tënd, po kur unë mbërrij, ti më thua: "E di si është puna, s'ta kam shumë ngenë, se te ai klubi aty përballë "Forumi shqiptar" është mbledhë gjithë ai milet e ma ka qejfi më shumë me fol me ta."

I'am very, very, very, very disappointed :-(

Videot nuk më interesojnë sepse nuk janë prodhimi yt. Unë vij të debatoj me ty. U bëre dhe ti si tulipanët? Kanë dëshirë vetëm për dy rounde dhe në të tretin futin në lojë rezervat (dmth, mendimet e të tjerëve).

Julius said...

E, come on, be a man! :D
Është interesante këtu, se komentueset më të rregullta të blogut janë femra.
Më vjen jashtëzakonisht mirë për këtë. Sado që në dukje sillem një çikë egër, “jam i thjeshtë i ziu unë, e kam shpirtin fije fije” (sic) nga Ypi.
Tani mos më prekni shumë në sedër, femra lol...se e kam pikë të dobët.
Që t’i mbyllim komentet rreth komentit tim për anëtarin e peshkut, i qëndroj mendimit fillestar pa patur qëllime mendjemadhësie rreth tij, veç daljen nga pellgu. Mendoj se fetarët përgjithësisht do të duhet të kulturohen dhe pranojnë kritikat për fenë e tyre. Më duket budallëk të ofendohen se u ofendove fenë.
Dhe disa kanë probleme të tjera se e personalizojnë problemin. Dmth kujtojnë se kritikat, humori, satira u drejtohen atyre personalisht, për t’i ofenduar. Unë i përmbahem të drejtës time për të satirizuar këdo, për të kritikuar gjithçka që nuk më duket për të qënë mua. Nuk ka njeri të ma ndalojë këtë gjë. Ai djalka te antiamerikanizmi grek, përmendi Aristofanin; nuk e di a keni lexuar ndonjë gjë sesi i tall vënçe zotat para 2500 vjetësh e kjo na qenka tabu deri sot.

Ti thua që unë nuk e kam me zotin...hell yes, edhe me zotin e kam. Me këdo zot. Me atë që vret pabesimtarët, me atë që mëson të tjerët të urrejnë, shikojini ca më thellë të kuptoni se ka shumë, shumë, shumë gjëra të shtrembta aty brenda librave “të shenjtë”.
Kuptojeni: Fetë kanë axhendë politike të tyren. Kanë interpretimin e tyre sipas interesave. Në vazhdim, do të të sjell një shembull të ilustruar rreth kësaj.


(r)evolucioni kulturor dhe ideologjik i shek. të kaluar, ka qënë i lidhur ngushtë me sfidën ndaj fesë. Ka qënë arsyeja e ndryshimit të kufijve të botës. Ka qënë ndarja e shtetit prej fesë. Pra, nëse i hyjmë artikullit përsëri, kjo lidhje ka ndikuar në evolimin e njeriut. Sepse siç e the, ju mundësua shumicës të mblidhte dhe të vlerësonte dije dhe informacion. A ka meritë feja këtu? Ai i mëparshi ka qënë një proces i domosdoshëm evolimi dhe normalisht sipas kushteve të atëhershme një klasë oligarkike mbante pushtetin. Në mos e prezantuar prej fetarëve do prezantohej prej një grupimi tjetër, prapë oligarkik.

Sa për dhunën, nuk e di se çfarë mnd të quhet dhunë. Ajo grafike-virtuale? Dhunë?
Normal që komunizmi e vendosi me forcë dhe kjo përdoret si alibi me vlerë hiçi prej fetarëve, mgjse një shpjegim e ka: Çdo gjë e vendosur me dhunë, përgjigja i rikthehet po me dhunë. Dhe fetarët janë po agresivë.
Ajo çka synoj unë, është sterilizimi fetar në Shqipëri, duke e shmangur mbi atë tokë konfliktin fetar dhe duke i bërë shqiptarët imunë. Është krejtësisht e mundur, madje e shoh si rruga e vetme. Pa këtë imunitet, ne nuk do kemi të ardhme si shtet. Sepse janë dy fe të huaja me katër versione të përfaqësuara aty. Dhe si rruga e patave që shkruante Strangie, do të na duhet të shmangen ndikimet fetare mbi atë tokë.

Për më tej, është e kotë që i ndan E, besimet fetare me shfrytëzimin prej disa grupimeve interesash; janë krejtësisht e njëjta gjë e pandashme, si tip triniteti.

Për etikën, njerëzit do duhet të interesohen më shumë rreth saj me institucionet përkatëse duke ofruar më shumë vlera morali dhe dituri. Një njeri i edukuar, normal ka më pak mundësi që të kryejë krime, apo të shkelë ligjin. Dhe kjo vjen si rezultat i common sense. Kërkimi i ekuilibrave brenda natyrës njerëzore ka qënë një proces i filluar që në zanafillën e jetës njerëzore mbi tokë dhe vazhdon deri sot. Nëse do bëhet kushdo i ndërgjegjshëm se qytetarë të ndershëm dhe të edukuar do i hyjnë më shumë në punë njerëzimit dhe shtetit, atherë nuk nuk ketë nevojë për fe.
Nuk është zoti i parë që vrasim, mos kini frikë! Përpara këtij ka qënë Zeusi, Thoti, Krishna e nja ca qindra të tjerë që kanë vdekur.
Shiko një përqasje rreth shkollimit të detyruar. Mendoj se shteti e ka parë si më të vlefshme ekonomikisht të paguajë nëpërmjet taksave shkollimin e detyruar falas, sepse mos-shkollimi do të rriste jashtë mase koston e mirëmbajtjes së burgjeve. Kjo dhe si shigjetë ndaj ëndrrës amerikane (ku një nr relativisht i madh nga popullisa janë të burgosur) Për këtë normal që faji është i sistemit.

U lodha, më shtrydhe! :D

e paditur said...

Jul, lëri mburrjet! Pastaj këto femrat që komentojnë këtu janë ca më të pjekura se ti, dhe dinë të shikojnë përtej lëvozhgës me gjëmba ;-) Dhe kush është ky Ypi mor aman, ja shikoj gjithandej emrin, po nuk e njoh fare ...

Gabimi i parë them që është që të supozosh që fetarët janë të pakulturuar, sepse dalim pikërisht tek ajo që unë të shkruaja që në herën e parë. Që ateistët e mbajnë veten për më të zgjuar, pikërisht sepse janë ateistë, dhe duan t'i shikojnë të tjerët si inferiorë, të pakulturuar, me intelligjencë më të ulët, etj. Unë mendoj që njerëzit mund të ofendohen në lidhje me çdo gjë, jo vetëm me fenë. Je ti i pari që më ke treguar për tifozeritë. Njerëzit ofendohen po t'u shahet Sali Berisha, PD-ja, qyteti/fshati, skuadra e futbollit, etj. Më duket se është humane. Nëse ti e do diçka me pasion (verbëri?), ofendohesh. Pikërisht duke e ditur këtë reagim human, del pyetja: Si mund ta zgjidhim një problem në mënyrë të tillë që ata që janë pjesë e problemit të mos ndjehen të fyer, përbuzur, përçmuar, etj. por ta kuptojnë qartë se sulmi i drejtohet ideve, sjelljeve, teorive, etj. dhe jo individëve. Takti është shumë i rëndësishëm. Çdo agresion verbal nuk bën gjë tjetër veçse i hedh benzinë zjarrit, dhe gjërat hyjnë në spirale të pakontrollueshme.

Zoti nuk vret jobesimtarë, nuk mëson të urresh. Janë njerëzit që sipas interesave të tyre të momentit, i interpretojnë gjërat duke i vënë zotit në gojë gjërat që u venë më mirë për shtat. Dhe unë vazhdoj të mendoj që koncepti i zotit është diçka që i kapërcen dimensionet e feve dhe epokave. Vërtet në këto mijëra vite e kemi parë në forma e veshje të ndryshme. Ama ideja e një qënieje-zot nuk ka vdekur kurrë, dhe kjo është ajo që ne ateistët duhet të kuptojmë. Siç ne kemi të drejtë që të mos besojmë në ndonjë zot, të tjerët kanë të drejtë të besojnë në një zot, nëse ky koncept është i rëndësishëm për ta. A mundemi dot t'i bindim me durim që ama ai zoti i tyre nuk ka të drejtë që të vërë kufizime në jetën e përditshme të shoqërive, por i duhet të ngelet një koncept privat i atyre që duan të besojnë? Pra të përpiqemi të çlirojmë shoqëritë nga hija e zotit (dhe ndikimi politik i feve), duke iu lënë individëve të drejtën e besimit në privatësi.

Dhe etika është një armë shumë e rëndësishme në këtë betejë paqësore. Nëse shoqëritë tona nuk arrijnë ta shkëpusin etikën nga arsenali i feve, atëherë zor që do të arrijmë ndonjë gjë. Por këtu del dhe një problem i madh. Ti thua institucionet përkatëse. Po kush do të jenë këto? Momentalisht janë institucionet fetare që e kanë siguruar monopolin. Nuk është e vërtetë që "common sense" rrjedhimisht sjell me vete një etikë më të shëndoshë. Sa më përpara ecën teknologjia dhe shkenca aq më tepër probleme të reja etike i shtohen shoqërisë. Nuk ka "common sense" që t'i zgjidhë këto gjëra në mënyrë të qartë. Tema të tilla si aborti, eutanazia, martesa e homoseksualëve, in-vitro fertilization, klonimi, përzgjedhja gjenetike e embrioneve, etj. janë të gjitha gjëra shumë të koklavitura. Sepse shkenca është etikisht e verbër, nuk ka të mirë apo të keqe. Janë njerëzit ata që bazuar mbi moralin e tyre e përdorin shkencën për të bërë të mira ose të këqija (ku interpretimi varet sërish nga morali i shoqërisë së kohës). Dhe njerëzit që i bëjnë këto të këqija janë njerëz shumë të shkolluar e të edukuar. Besoj që ti e di kush e pat ndërtuar bombën atomike. Kokat më të zgjuara të njerëzimit.

Ndaj dhe dalim tek avantazhi që kanë fetë mbi etikën e shoqërive moderne. Absolutizmi. Kodet e fesë kanë ngelur të pandryshuara për 2000 vjet. Ndërkohë që morali i shoqërive tona (sidomos laike) ndryshon çdo 10-20 vjet. Kjo bën që ajo që na duket e pranueshme tani (hedhja e një bombe atomike për të mbaruar një luftë) të na duket si gjëja më e turpshme e njerëzimit 20 vjet më vonë.

A më kupton tani ku dua të dal? Nuk mjafton të përpiqemi të zhdukim fenë si thua ti. Për mendimin tim, në Shqipëri ndikimi i feve është minimal. Ama vakuumi etik i krijuar nga ndërrimi abrupt i sistemeve është i tillë që po e gërryen shoqërinë përditë e më shumë. Njerëzit kanë nevojë për një busull që në çdo ditë dhe orë e shekull e mijëvjeçar të tregojë gjithnjë vetëm veriun. Dhe ata duhet të kenë besim që kjo busull nuk do t'i lërë kurrë në baltë. Ku të gjejmë një të tillë? That's the real question, my friend.

Julius said...

Hi E. Nuk mburrem, pse më akuzon? :(
Ypi
Një video
Një tjetër këtu

Kjo është përgjigjia e shkurtër.
Për përgjigjen e gjatë, duhet të presësh pak.

Minerva said...

Julius, ai moshklli qe ka thene "feja eshte opium per popullin" ka qene goxha i mençur. Cdo njeri qe ka nje vizion te qarte ne lidhje me dinamikat njerezore gjate historise, eshte ne gjendje te kuptoje qe feja eshte nje krijim njerezor per te evituar kaosin. Le te themi qe jane rregulla qe imponohen ne forme eksterne aty ku mungon dija/inteligjenca/forca per te internalizuar egzistencen njerezore.

Kohet e fundit feja po zevendesohet cdo dite me teper me spiritualitet.

e paditur said...

Jul, faleminderit për Ypin, më pëlqeu videoja, megjithëse ende nuk e di ç'është ky Ypi, po do ta "google" një çik.

Sa për videot e tjera. Prapë ti? Po unë të kam thënë që unë nuk e kam fjalën për atë lloj zoti, atë të përrallave të fesë. Jo o jo. Unë flas për konceptin e zotit me të cilin merren filozofët. Unë nuk lexoj biblën, lexoj filozofët. Për shembull Kantin.

Po Kanti është ca i vështirë për tu kuptuar dhe duhet lexuar shpesh e me vëmendje.

Julius said...

Minerva, mirë e ka thënë ai i mençuri dhe më pëlqen këndvështrimi tënd.

Po sa për kaosin nuk e pranoj, sepse ekziston një kod ligjor që rregullon marrëdhëniet midis njerëzve dhe quhet "kodi civil". Që nga ligjet e Hamurabit, kodi i Justinianit etj etj.

E, shiko të të shpjegohem. Kam një problem të tmerrshëm si person. Nuk mundem të trasmetoj në mënyrën e duhur infot dhe ato që di rreth temave të ndryshme. E duke iu referuar Ajnshtajnit që thotë se algjebra është matematika e dembelëve, gjeta një mënyrë për të transmetuar çka di, dmth si referencë. Aty ato videot mua më thonë shumë, mirëpo nuk e di sesi do i kuptosh ti...
Gjithsesi më jep pak kohë që ti rendis ato që kam në mendje dhe të të përgjigjem.

Julius said...

Për Ypin, kërko: Edison Ypi.

Minerva said...

Si mund te ligjerosh(justifikosh) kodet e cdo natyre? :-)
(po punoj ne forme induktive ketu nese s'u ve re :P)

Anonymous said...

Hi, very interesting post, greetings from Greece!

users online
 
Creative Commons License
Shkrimet e blogut Busulla jane te licensuara nen Creative Commons Autoresi-Jofitimprurese-Vepra te pandryshueshme 2.5 Italia License.